Julio Cortázar - Cuộc đời và tác phẩm

Julio Florencio Cortázar (26 tháng 8 năm 1914 – 12 tháng 2 năm 1984) là một tiểu thuyết gia, nhà thơ, nhà viết truyện ngắn, tiểu luận và dịch giả người Argentina, sau này nhập tịch Pháp. Được biết đến là một trong những người sáng lập ra phong trào Bùng nổ Mỹ Latinh, Cortázar đã ảnh hưởng đến toàn bộ thế hệ độc giả và nhà văn nói tiếng Tây Ban Nha ở châu Mỹ và châu Âu.

Ông được coi là một trong những tác giả sáng tạo và độc đáo nhất thời bấy giờ, một bậc thầy về truyện ngắn, văn xuôi thơ, và lịch sử văn học. Ông là tác giả của nhiều tiểu thuyết mang tính đột phá, người đã mở ra cách thức mới để tạo ra văn học Tây Ban Nha ngữ bằng việc phá vỡ các khuôn mẫu cổ điển. Ông có lẽ được biết đến nhiều nhất với tư cách là tác giả của những câu chuyện thách thức tính tuyến tính của thời gian trong văn học truyền thống.

Cortázar sống thời thơ ấu, niên thiếu và trưởng thành ở Argentina. Năm 1951, ông định cư tại Pháp trong hơn ba thập kỷ, mặc dù cũng từng sống ở Ý, Tây Ban Nha và Thụy Sĩ.

Cuộc sống ban đầu

Julio Cortázar sinh ngày 26 tháng 8 năm 1914 tại Ixelles, một thành phố của Brussels, Bỉ. Cha mẹ ông là công dân Argentina. Cha ông làm việc trong cơ quan ngoại giao Argentina tại Bỉ.

Vào thời điểm ông chào đời, Bỉ đang bị quân đội Đức chiếm đóng. Gia đình chuyển đến Zürich, rồi Geneva, sau đó sang Barcelona trước khi định cư bên ngoài Buenos Aires vào cuối năm 1919.

Cha ông rời bỏ gia đình khi Julio lên sáu tuổi, từ đó gia đình không còn liên lạc với ông nữa. Cortázar sống với mẹ và em gái ở Banfield, một vùng ngoại ô phía nam Buenos Aires. Ngôi nhà có sân sau này là nguồn cảm hứng cho nhiều truyện của ông. Tuy nhiên, trong một lá thư gửi bạn năm 1963, ông mô tả giai đoạn này là “đầy sự phục tùng, quá nhạy cảm, nỗi buồn khủng khiếp và thường xuyên.” Ông là một đứa trẻ ốm yếu, dành phần lớn thời gian trên giường để đọc sách. Mẹ ông, một người biết nhiều thứ tiếng và đam mê đọc, đã giới thiệu ông đến với Jules Verne – người mà ông ngưỡng mộ suốt đời.

Trong một bài viết năm 1975, Cortázar từng viết: “Tôi đã trải qua tuổi thơ trong thế giới đầy rẫy yêu tinh và tiên, với cảm nhận về không gian và thời gian khác biệt với mọi người.”

Giáo dục và sự nghiệp giảng dạy

Cortázar lấy bằng giáo viên tiểu học khi mới 18 tuổi. Sau đó, ông học triết học và ngôn ngữ tại Đại học Buenos Aires nhưng bỏ học vì lý do tài chính.

Ông từng dạy học tại hai trường trung học ở tỉnh Buenos Aires. Năm 1938, với bút danh Julio Denis, ông tự xuất bản tập thơ sonnet Presencia. Sau này ông từ chối tác phẩm này, cho rằng đó là lần duy nhất ông xuất bản thứ gì đó khi chưa thực sự sẵn sàng.

Năm 1944, ông trở thành giáo sư văn học Pháp tại Đại học Quốc gia Cuyo ở Mendoza, nhưng do áp lực chính trị từ phe Peron, ông từ chức vào năm 1946. Sau đó, ông làm biên dịch viên và giám đốc tại Cámara Argentina del Libro.

Năm 1949, ông xuất bản vở kịch Los Reyes, dựa trên huyền thoại Theseus và Minotaur. Năm 1980, ông giảng dạy tám buổi tại Đại học California, Berkeley.

Những năm ở Pháp

Năm 1951, Cortázar di cư sang Pháp, nơi ông sống và làm việc đến cuối đời. Từ năm 1952, ông làm việc không thường xuyên cho UNESCO với vai trò biên dịch viên. Ông sáng tác hầu hết các tác phẩm chính tại Paris hoặc Saignon, miền Nam nước Pháp.

Ông tích cực phản đối các vi phạm nhân quyền ở Mỹ Latinh, ủng hộ cách mạng Nicaragua, Cuba và chính phủ Allende ở Chile.

Ông từng có ba mối quan hệ lâu dài: với Aurora Bernárdez (kết hôn năm 1953, chia tay năm 1968), với Ugnė Karvelis – người khơi dậy mối quan tâm chính trị ở ông, và cuối cùng là với nhà văn Canada Carol Dunlop (kết hôn năm 1981). Sau khi Dunlop qua đời năm 1982, Aurora Bernárdez trở lại chăm sóc ông cho đến khi mất và trở thành người thừa kế tác phẩm.

Những năm cuối đời và cái chết

Tháng 8 năm 1981, Cortázar bị xuất huyết dạ dày nhưng được cứu sống. Năm 1983, sau khi dân chủ được khôi phục tại Argentina, ông trở về thăm quê hương lần cuối, được đông đảo người hâm mộ đón chào, dù Tổng thống đương nhiệm từ chối gặp mặt.

Ông mất tại Paris năm 1984, được chôn tại nghĩa trang Montparnasse. Nguyên nhân cái chết được cho là do bệnh bạch cầu, tuy có tin đồn ông qua đời vì AIDS do truyền máu.

Tác phẩm

Julio Cortázar bắt đầu viết từ thời đi học. Cuốn sách đầu tiên của ông là Presencia, một tập thơ sonnet ảnh hưởng bởi Mallarmé, xuất bản năm 1938 dưới bút danh Julio Denis. Ông cũng xuất bản nhiều truyện ngắn với bút danh này.

Tác phẩm đầu tiên dưới tên thật là Los Reyes (1949), nhưng chỉ thực sự gây chú ý với truyện ngắn Casa Tomada, được Jorge Luis Borges chọn đăng. Các tập truyện như Bestiario (1951), Final del juego (1956) và Las armas secretas (1959) củng cố tên tuổi ông.

Truyện của Cortázar thường pha trộn yếu tố kỳ ảo, thần thoại, nơi những tình huống bình thường dẫn đến sự lạ lùng, thậm chí kinh hoàng. Năm 1967, bản dịch tiếng Anh End of the Game and Other Stories được xuất bản; sau đổi tên thành Blow-up and Other Stories.

Ông viết bốn tiểu thuyết: Los premios (1960), Hopscotch (Rayuela, 1963), 62: A Model Kit (1968) và Libro de Manuel (1973). Hopscotch được coi là tiểu thuyết vĩ đại nhất của Mỹ Latinh thế kỷ XX.

Ông cũng viết Historias de cronopios y famas (1962), Final del Juego (1964, phiên bản mở rộng), thơ, kịch, và các tác phẩm thị giác như La vuelta al día en ochenta mundos và Último Round.

Một trong những tác phẩm cuối đời là The Autonauts of the Cosmoroute, viết cùng Carol Dunlop, ghi lại chuyến hành trình bằng xe cắm trại từ Paris đến Marseille. Ông cũng dịch Robinson Crusoe, Mémoires d’Hadrien và toàn bộ văn xuôi của Edgar Allan Poe sang tiếng Tây Ban Nha.

Ảnh hưởng và di sản

Bộ phim Blowup (1966) của Michelangelo Antonioni lấy cảm hứng từ truyện ngắn “Las babas del diablo” của Cortázar. Truyện “La autopista del sur” ảnh hưởng đến phim Week End (1967) của Jean-Luc Godard. Nhà làm phim Manuel Antín chuyển thể ba truyện thành phim: Cartas de mamá, Circe và Intimidad de los parques.

Nhà văn Roberto Bolaño thừa nhận ảnh hưởng lớn từ Cortázar trong The Savage Detectives. Giannina Braschi lấy cảm hứng từ truyện Las babas del diablo trong tiểu thuyết song ngữ Yo-Yo Boing!.

Deena Metzger xem Cortázar là đồng tác giả tinh thần của tiểu thuyết Doors: A Fiction for Jazz Horn.

Ở Buenos Aires, một trường học, một thư viện và một quảng trường tại khu Palermo mang tên Julio Cortázar. 

Hình ảnh: Cuốn tiểu thuyết Hopscotch (Nhảy lò cò) được xem là cuốn tiểu thuyết vĩ đại nhất của Mỹ Latinh trong thế kỷ XX nhưng hiện vẫn chưa có phiên bản Việt ngữ. 

Nguồn: Sưu tầm