LÒ MỔ: MỘT NGHI LỄ

Trong thời kỳ khó khăn, con người đến với thơ, vì sự thất vọng và sự tìm kiếm ý nghĩa. Thơ hôm nay không phải chỉ là tình ca. Thơ hôm nay nhìn thấy quyền lực của nó trong chi tiết nhỏ bé, phép lạ hằng ngày, trong đáp ứng đối với hoàn cảnh khắc nghiệt. Thơ mang bạn đi qua thăng trầm, giúp bạn hiểu ý nghĩa của tồn tại. Trường ca Lò Mổ của Nguyễn Quang Thiều là một đáp ứng như vậy. Thơ anh không dễ đọc, nhưng một người ở tình cảnh thất vọng tìm thấy ở đó sức mạnh của chính mình, hồi phục từ chấn thương.

Đã có lúc chàng muốn chui vào tấm da bò

Để bước đến nhận một nhát búa rung trên đỉnh đầu

Như một cái hạt khổng lồ tách vỏ nổ vang

Lò Mổ là bài thơ trữ tình nhưng cũng là câu chuyện kể, về chàng trai làm việc trong lò sát sinh, diễn tiến xoay quanh chàng, chủ lò, con vật, thiếu nữ. Lối kể có khuynh hướng hiện thực huyền ảo, nhiều đối thoại và tranh luận, tạo ra các vòng đồng tâm, nhưng xung đột được đẩy lên cao và giải quyết. Từ sau Sự mất ngủ của lửa, Nguyễn Quang Thiều trung thành với thế giới của mình: một thế giới thơ mộng, giận dữ. Như đứa trẻ bị tổn thương, Lò mổ phản ánh sự hoành hành của cái ác.

Tác giả đi giữa cơn mê, nhưng cơn mê không phải là hoang tưởng, đó là sự thật thơ ca. Sự thật thơ ca là sự thật tượng trưng. Khác với sự thật khoa học, nó nằm trong văn bản, người đọc đi từ đầu đến cuối, qua các khúc quanh, cấu trúc phi tuyến tính, thấy bài thơ là một nghi lễ. Nghi lễ giúp con người trước cảm xúc: thơ anh phóng túng mà nghiêm trang. Các tổn thương được anh gọi ra, được hiểu và do đó chịu đựng được: đó là hoài niệm mới của Nguyễn Quang Thiều. Im lặng không bảo vệ bạn trước tội ác; tiếng nói của thơ làm điều ấy.

Nguyễn Quang Thiều là một trong những nhà thơ quan trọng nhất của thơ Việt đương đại. Thơ đương đại là tiếng nói trực tiếp về đời sống và tình yêu đối với nó. Tiếng nói ấy là sự làm mới quan trọng nhất của thơ Việt.

Ánh sáng tràn ngập chàng

Nỗi buồn của Lò Mổ phát sáng. Ánh sáng tâm linh và cái đẹp nghệ thuật hướng dẫn chúng ta. Bố cục mười tám chương, trình tự kể, nhân vật, đa giọng điệu, tạo nên cấu trúc cân xứng. Nguyễn Quang Thiều viết Lò Mổ như toàn bộ đời sống của anh phụ thuộc vào nó, và tôi nghĩ, đó là nguyên nhân của sự thành công của trường ca này.

Nhà thơ Nguyễn Đức Tùng